İş sağlığı ve güvenliği riskine karşı gemici merdiveni standartları olarak, İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü tarafından oluşturulan bilgi kartlarında yer verilen standartlar kullanılır. Bu türden merdivenlerin kullanıldığı uygulama alanlarına, kullanım amacına, yer gereksinimlerine ve yükseltiye göre farklı standartlar benimsenmiştir.
Gemici merdivenleri, kafesli, kafessiz, tek kollu veya çift kollu olarak üretilebilir. Bu türden merdivenlerin kullanılabilir olması için, uygun koşulların sağlanmış olması, iş yeri gereksinimlerini karşılaması gerekir.
Bazı dar alanlarda her ne kadar tek kollu gemici merdivenlerinin kullanılabileceği belirtilse de, azami düzeyde iş güvenliğinin sağlanması için, çift kollu sistemlerin kullanılması önerilir. Gemici merdivenlerinin imalatında olduğu gibi, konumlandırmaları da standartlara bağlanmıştır. Bu standartlara göre basamakların arkasında kalan boşluk 20 cm olmak zorundadır. Bazı zorunlu durumlarda bu boşluk 18 cm’ye kadar esnetilebilir.
Gemici Merdiveni Tasarımı Ve Yerleştirilmesi İle İlgili Standartlar
Gemici merdiveni tasarımı ve yerleştirilmesi ile ilgili bazı standartlara yer verilmiştir.
Buna göre;
- Basamakların arka kısmı ölçüldüğünde, 7.5 cm boşluk olmalıdır. Son basamakta bu boşluk 6 cm’ye indirgenebilir.
- Gemici merdiveninin yükseltiye göre oluşturulması gerekir. Bazı engellerle karşılaşıldığında, birden fazla merdiven sistemi kullanılabilir. Her merdiven bir diğerine dinlenmek için tasarlanan sahanlık ile bağlanmalıdır.
- Gemici merdiveni basamakların arka kısmından 20 cm, ön kısmından 65 cm olacak şekilde bağlantı oluşturmalıdır. Kablo, boru gibi hatların bulunduğu durumlarda, bu ölçütler 60 cm ve 15 cm olarak değerlendirilir.
Gibi standartları oluşturulması gerekir. Gemici merdivenleri için standartlar kullanıldığı sürece yükseltisi fazla olan koşullarda, her biri 6 metrelik merdivenler, koruyucu kafese sahip tek bir merdiven, rijit ankraj hattı içeren sistem kullanılabilir. Rijit ankraj hattı, kılavuz tip düşme durdurucu güvenlik sistemini kullanır.
10 Metreden Fazla Yükseltilerde Gemici Merdiveni Standartları
Yükseltinin farklılık oluşturması durumunda, gemici merdivenlerinin standartlarında da farklılıklar oluşur. 10 metreden fazla yükselti için tasarlanan gemici merdiveni için, koruyucu kafesli azami 6 metre yüksekliğe sahip, birden fazla merdiven sistemi kullanılabilir.
Bitişik yatay kademe eklemenin gerekli olduğu durumlarda, her bir merdiven bölümünün standardı azami 10 metredir. Yükseltinin 12 metre veya daha fazla olduğu durumlarda, dinlenme platformu kullanılmalıdır. 24 metreye kadar olan yükseltilerde ara platform bulunması zorunludur.
Gemici Merdivenlerinde Yatay Yapı Sahanlığı Bulundurma Zorunluluğu
Gemici merdivenlerinde yatay yapı sahanlığının kullanılması, bazı durumlarda zorunlu kılınmıştır.
Bu durumlar;
- Birden fazla personelin merdiven hattında çalışması gerektiği durumlarda,
- 10 metre veya daha fazla yükseltilerde,
- Birden fazla merdiven sisteminin kullanıldığı durumlarda,
Şeklinde sıralanabilir. Rüzgar türbinler TS EN 50308 standartlarına göre, 9 metrede bir yatay yapı sahanlığı kullanmak zorundadır. Yatay yapı sahanlığı ise olağan koşullarda personelin dinlenmesinde, personel değişimlerinin sağlanmasında kullanılır.
Birden fazla merdiven sisteminin kullanıldığı durumlarda ise, diğer görevleri ile birlikte, merdivenlerin bağlantı oluşturmasını sağlar. Olağan koşullarda yatay yapı sahanlığı gemici merdiveninin bir parçasıdır ve sabit konumdadır. Dar alan zorunluluklarında, bu sistem katlanabilir olarak da tasarlanabilir.
Gemici Merdiveni Basamak Standartları
Güvenli çalışma koşulları oluşturması için, gemici merdivenlerinin basamakları da standartlara uygun olmalıdır. Buna göre basamaklar arasında ki mesafe, 22.5 cm ile 30 cm aralığında olmak zorundadır.
Giriş alt basamaklar arası aralık 10 cm ile 40 cm olacak şekilde tasarlanabilir. Gemici merdivenlerinin kollar arası mesafede ise 40 cm ile 60 cm ölçütleri kullanılır. Rijit ankraj hattı ile merdiven kollarındaki mesafe ise, standartlara göre 15 cm olmalı ve hat kalınlığı 8 cm’yi geçmemelidir.
Gemici Merdiveni Giriş Ve Varış Noktaları
Gemici merdiveni giriş ve varış noktaları, bu amaç için oluşturulan tasarımın bir parçasıdır. Bunun için giriş ve varış noktalarında da gerekli güvenlik önlemlerinin alınması, gerekli durumlarda bağımsız korkuluk sistemleri oluşturulmalıdır. Sisteme bağlanma ve sistemden ayrılma işlemleri, personel kendini güvende hissettiğinde yapılmalıdır.